By 1 mayıs işçi ve emekçi bayramı tarihçesi
Bütün dünyada işçi, emekçi, dayanışma ve birlik günü olarak kutlanan 1 Mayıs zorlu ve kanlı bir tarihçesi var. 19. Yüzyılın vahşi kapitalist günlerinde ortaya çıkan bu dayanışma işçi haklarını iyileştirme ve haksızlıklarla mücadele için bütün dünya işçi sınıfının ortak kutlaması için ortaya atılmış bir fikirdir. Batı dünyasında sanayi devrimi ile gelir uçurumunun artması, köyden kente göçler ile işsizlik ve sefaletin ortaya çıkması ve çalışma şartlarının vahşiliği bu mücadelenin önemini bizlere göstermektedir. Gelin bu günün tarihte nasıl ortaya çıktığına beraber göz atalım.
İşçiler için dayanışma günü fikri
İlk olarak işçilerin çalışma saatlerini 8 saat ile sınırlandırmak amacı ile Avusturalya’da yapılan dayanışma yürüyüşüne taş ve inşaat işçileri katıldı. Melbourne Üniversitesi’nden Parlementoya kadar gerçekleştirilen yürüyüş 1856 yılında gerçekleşti. Bu yürüyüşten tam 30 yıl sonra Amerika’da 1 Mayıs 1886 yılında Amerika İşçi Sendikaları önderliğinde iş bırakma eylemi gerçekleştirildi. Eylemin amacı 6 gün ve 12 saat olan mesai saatlerini 8 saat ile sınırlandırmaktı. Chicago’da başlayan eylemleri yarım milyondan fazla işçi katıldı.
Ön yargı ve Irksal ayrımlar
O dönemde Birleşik Devletlerde bulunan ırksal ön yargıların da yavaş yavaş kırılamaya başlandığı dayanışma eylemlerinde siyahi ve beyaz işçiler yan yana yürümüş ve siyahilerin girmesi yasak olan bölgelerde beraber eylemlerine devam etmişlerdi. Fakat 1 Mayıs günü başlayan eylemler bir gün ile sınırlı kalmayarak devam etti. Eylemlerin devam etmesi ise kanlı Haymarket olaylarını tetikleyen şeylerden biri oldu.
Grev Kırıcılar
Haymarket Olayı
Devam eden eylemler sırasında 3 Mayıs günü Kentucky eyaletine bağlı Louisville şehrinde McCormick fabrikasında çalışan işçilerde grevdeydi. Miting sona ermek üzereyken içeride bulunan grev kırıcıları protesto etmek için fabrikaya yönelen işçilerin üzerine polis tarafından açılan ateş sonrasında 4 işçi hayatını kaybetmiş ve çıkan arbedede de onlarcası yaralanmıştı. 4 Mayıs günü bu olayı protesto etmeye çıkan işçiler Haymarket alanında toplandı. Fakat miting sonlanırken polislerin üzerine nereden atıldığı belli olmayan bir bombalı saldırı düzenledi. 7 polisin hayatını kaybetmesi ve 69 tanesinin de yaralanması ile sonuçlanan saldırıdan sonra birçok işçi ve sendika lideri tutuklandı, hapis cezasına çarptırıldı ya da idam edildi.
Haymarket Olayı
İkinci Enternasyonel ve 1 Mayıs Gününün Resmileşmesi
Komünist partiler tarafından sosyalizm mücadelesinin Uluslararası anlamda sürdürmek amacı ile belli aralıklar ile toplanan organizasyonun 1889 yılında gerçekleşen toplantısında bir dayanışma günü fikri tekrardan ortaya atılmıştır. Fransız bir katılımcının önerisinin kabul edilmesi üzerine 1 Mayıs İşçi sınıfının uluslararası birlik, mücadele ve dayanışma günü olarak kutlanmaya başlanmıştır.
Osmanlıda İşçi Bayramı Kutlamaları
Ülkemizde 1 Mayıs
Osmanlı Devleti sanayileşememiş olduğundan dolayı kitlesel işçi hareketleri hem geç başlamış hem de çok fazla yaygınlaşmamıştır. İlk olarak resmi anlamda 1 Mayıs kutlaması olmasa da 1906 yılında gerçekleşmiştir. Türkiye Cumhuriyeti’nde ise ilk resmi kutlama 1923 yılında gerçekleşti. 2008 yılında Emek ve Dayanışma günü olarak kutlanması kabul edilmiştir. 22 Nisan 2009 yılında ise kabul edilen yasa ile 1 Mayıs resmi tatil ilan edilmiştir.
