By Musa Tevfik Öldürülen ABD Başkanı; John F. Kennedy ‘nin Hikayesi
John F. Kennedy cinayeti, bütün dünyanın gözleri önünde yaşanan yakın tarihimizde yaşanan en önemli olaylardan bir tanesi. Vizyonu geniş bir başkan olan Kennedy, II. Dünya Savaşı‘nda da ödül almış bir asker. Savaş sonrası ABD’nin dünyanın patronluk görevine oturmasında ve yumuşak gücünü arttırmasında en önemli yere sahip başkanlardan biri. Bir çok toplumsal ve kültürel değişimin yaşandığı bir dönemde ABD’nin seçilen en genç başkanı olan Kennedy, bu değişimlerin bazılarına da ön ayak olan isim. Hızlı yükseldiği kariyeri ve ikonik ailesiyle seçilene kadar her şey iyi giderken seçildikten sonra işler malesef iyi sonuçlanmıyor.
Başkanlık Öncesi
İş adamı ve yatırımcı olan Joseph D. Kennedy’nin çocuğu olan John F. Kennedy siyaset ve iş dünyasında büyük bir yeri olan bir aileye doğdu. Rekabetin yüksek, kaynakların ise bol olduğu bir evde kendini geliştirmeye fırsat buldu. 9 Çocuktan 2. si olan John, 1940 yılında en prestijli üniversitelerden biri olan Harvard‘ı bitirdi. Ancak II. Dünya Savaşı’nın patlak vermesiyle beraber Deniz Kuvvetlerine katılarak savaşın yolunu tuttu. 1945 yılında madalyasıyla geri dönen Kennedy, abisini savaşta kaybetmişti. Siyasetin ve ticaretin iç içe geçtiği ailede Babası abisinin siyasetçi olmasını istiyordu. Akademisyen ya da gazeteci olmak isteyen Kennedy, kendi isteklerinden vazgeçerek bu isteği devir aldı ve siyasete atılmaya karar verdi.
Savaştan Madalyalar ile Dönen John F. Kennedy
Demokratların Lideri
Savaştan döndükten sadece iki yıl sonra siyasete atılan Kennedy, basamakları hızlı bir şekilde tırmanmaya başladı. 29 yaşında kongreye seçildi ve 3 dönem bu görevi sürdürdü. Savaşı gördüğü için sıcak savaştan her zaman kaçınarak soğuk savaşın destekçisi oldu ve yumuşak gücü arttıracak Truman Doktirini ve Marshall Planı‘nı destekledi. 1952 yılında senatörlüğe seçildi ve bundan bir yıl sonra bir ikon olacak Jackie kennedy ile evlendi. Halka ihtimam gösterityor sıklıkla onları dinliyor ve yardım etmeye çalışıyordu. İşsizlik, evsizlik ve eğitim gibi konularda demokratlara göre daha solda bir siyasetçiydi. 1956 yılında bel ameliyatı geçirdi ve 6 ay boyunca dinlenmeye çekilmek zorunda kaldı. Bu tatil esnasında, ABD başkanlarının kariyerlerini tehlikeye atma pahasına doğruları yapmasını konu alan Profiles in Courage (Cesaret ve Fazilet Mücadelesi) kitabını kaleme aldı. Bu kitap Pulitzer Ödülü kazanarak Kennedy’nin daha fazla tanınmasını sağladı. Sömürgecilikten kurtulan ve bağımsızlığını kazanan devletlerin desteklenmesini ise her zaman savundu.
ABD’nin En Genç Başkanı
Kennedy, 1956 başkanlık seçimlerinde başkan yardımcı adaylığından çekildiğini yeni medyum olan televizyonlardan açıklayarak halk arasında da tanınmaya başlandı. Böylece 1960 yılında başkan adayı olduğunu duyurdu. Yaptığı konuşmada Amerikan halkını, New Frontier (Yeni Sınır) dediği yeni heyecan verici fırsatları keşfetmeye ve yeni sınırları geçmeye davet etti. 1960 yılında Eski başkan yardımcısı Richard Nixon‘a karşı verdiği mücadeleyi başarıyla kazanan Kennedy, sadece 43 yaşında ABD’nin en genç başkanı oldu. Komünizm tehlikesini, işsizliği, ekonomiyi ve soyal konuları hedef alan Kennedy’nin başkan olmasında, yeni yayılan TV ekranlarında yapılan münazaraları kazanması da etkili oldu. Ayrıca ikonik ailesi, karizmatik biri olması, genç olması ve sürekli olarak ulaşılamaz denilen şeyleri gündeme getirmesi kendisini başkan yapan en önemli etmenler oldu.
John F. Kennedy Göreve Başlama Konuşması
Nükleer Savaş, Vietnam, Ay’a Gitmek, Jim Crow
Başkanlık süresi 3 yıl sürse de hepimizi ilgilendiren bir çok önemli gelişmenin altında Kennedy’nin imzası vardır. Bu gelişmelerden belki de en efsanesi ise 1960 yılında Ay’a gitme hedefini koyduğu konuşmasıdır. “Ay’a gitmeyi seçtik kolay olduğu için değil zor olduğu için” diyerek NASA’nın arkasında durmuş ve sadece 10 yıl gibi kısa bir sürede insanlığın aya ulaşmasını sağlamıştır. Küba devriminden sonra CIA, Küba’dan kaçanları eğiterek bir tugay oluşturdu. Komünist yönetimi yıkmaya giden ABD destekli bu birlik yenildi ve Kennedy bütün sorumluluğu alarak ilk yenilgisini almış oldu. Ayrıca yine Küba’da SSCB’in yerleştirdiği füzelerin tespit edilmesiyle ada ABD donanması tarafından karantinaya alındı. 13 gün süren Küba füze krizi dünyanın nükleer savaşa en çok yaklaştığı olaylardan biri oldu. Ülkemizde ABD’nin yerleştirdiği füzelerin kaldırılmasının kabul edilmesinin ardından kriz sona erdi.
Hemen sonrasında ise Kennedy önderliğinde Nükleer testler yasaklandı ve Kennedy uluslarası zaferini kazanış oldu.1961 yılında gerçekleşen Berlin Krizi‘nde SSCB ve ABD tanklarının karşı karşıya gelmesinin ardından Berlin duvarının inşası başladı. Kendisi de Pasifik cephesinde görev yaptığı için Vietnam’da kuzey vietnama karşı yapılacak normal bir savaşın ne kadar ölümcül olabileceğinin farkındaydı. Bu yüzden Vietnam Savaşı’na karşıydı. Ayrıca ABD’de siyahilerin ırk ayrımının (Jim Crow Yasaları) yaşandığı yıllarda Martin Luther King Jr. ile görüşerek onların yanında durmuş ve okullarda ayrımı sonlandırmıştır. Ancak sosyal adalet yasasını meclisten geçirememiştir.
Suikaste Kurban giden II. Başkan
Kennedy ABD’de suikaste uğrayan ilk başkan değildi. İç savaştan galip çıkan ve köleliği kaldıran Abraham Lincoln, suikaste uğrayarak hayatını kaybeden ilk başkandı. Kennedy’nin de sosyal konularda Lincoln’e benzerliği, savaş karşıtı olması ve CIA’yi kapatmaya varacak kadar olan düşüncelerinin bu suikastte etkisi olduğu düşünülüyor. Tam sebebi ve faili bugün dahi tartışmalara sebep olan suikast tarihi şekillendiren en önemli olaylardan bir tanesidir. Sebebi ve arkasındaki motivasyon tam belli olmasa da Kennedy, 22 Kasım 1963 tarihine Dallas şehirinde üstü açık bir araçta halkı selamlarken suikaste uğradı. Boğazından ve başından yaralanan Kennedy hastaneye ağır yaralı olarak kaldırıldı ancak hayatını kaybetti. Suikastin ardından başkan yardımcısı Lyndon B. Johnson, korumaya alınarak Amerikan başkanlarının özel uçağı Air Force One‘da Jackie Kennedy’nin yanında yemin ederek başkan oldu.
Suikast Sonrası Başkan Yardımcısı Lyndon Johnson, Jackie Kennedy’nin yanında Başkanlık İçin Yemin Ediyor
Suikastin Perde Arkası
Ateşin geldiği yer olan Texas School Book Depository (Teksas Kitap Deposu) içerisinde çalışan Lee Harvey Oswald baş şüpheli olarak göz altına alındı. Kendisi verdiği ilk ifadede masum olduğunu ve cinayeti işlemediğini söylese de yanında tüfek bulunmuştur. Kendisi Sovyet Rusya’ya göçmüş ordan da Küba’da eğitim almış ilginç bir karakter. Oswald’ın geçmişi araştırıldığında komünist olabileceği bundan dolayı da cinayeti işlediği düşünülmüştür. Ancak kendisi duruşmaya çıkamadan önce eski bir asker ve illegal işlere bulaşmış Jack Ruby tarafından canlı yayında öldürüldü. Ruby ise temyiz duruşmasına çıkamadan kanser nediyle hayatını kaybetti. Olayın arkasında kimin olduğu ve suikast ardından yaşanan cinayetler sebebiyle bir çok komplo teorisi de yazılmaya başladı. Bunlardan biri domuzlar körfezi olayından dolayı Kennedy’e sinirli olanların onu öldürdüğü, diğeri ise mafya’nın hem Kennedy’i hem de Oswald’ı öldürttüğü. Bunlardan hangisi doğru, suikast ve ardından gelen cinayetler ne ile bağlantılı bugüne dek hala bilinmiyor.
Jack Ruby’nin, Oswald’ı Vurduğu An
Warren Komisyonu, Sihirli Mermi ve Zapruder Filmi
Suikastin ardından kurulan Warren Komisyonu olayı araştırmak ve sonuca varmak için çalışmalarına başladı. Komisyonun hazırladığı 888 sayfalık raporda en dikkat çeken ve en çok tartışılan konu sihirli mermi konusu olmuştur. Oswald tarafından ateşlenen bir merminin toplamda 7 defa giriş/çıkış yaparak iki insanı da yaraladığı bulundu. Ancak farklı çalışmalarda konu olan merminin bu kadar darbeden sonra hala normal gözükmeside bir çok şüphecinin aklında soru işareti bıraktı. Bir çok uzmandan destek alınarak hazırlanan raporda çıkan nihai karar ise Oswald’ın tek başına hareket ettiği ve suikasti tek başına işlediği yönünde oldu. Suikastten kısa bir süre sonra bugün hala en çok izlenen amatör video olan Zapruder filmi yayınlandı. Abe Zapruderin çektiği cinayet anının görüntüleri ise ilk defa Life dergisi tarafından yayınlandı.
John F. Kennedy’nin Suikast Günü Konvoyu
Topluma ve Popüler Kültüre Etkileri
Cinayetten sonra cevaplanmamış bir çok soru işareti ve teori kalsada bunlar büyük bir ihtimalle asla cevaplanmayacak. Kennedy cinayetinden sonra Vietnam savaş süreci hızlanmıştır. Böylece 1960 yılında galip gelidiğ Nixon’un seçilmesi de yakına çekilmiştir. Ayrıca sosyal adalet hareketini palazlanmış ve 60’lı yılların sonuna doğru başlayan hippi hareketini yayılmıştır. John F. Kennedy, NASA’nın uzay keşiflerini ve Ay görevlerinin fitilini ateşlemesiyle de sonsuza kadar hatılanacaktır. Popüler kültürde ise JFK’in hayatını ve suikastini inceleyen en önemli kişi Oliver Stone olabilir. İlk olarak çektiği ve sonrasında 10 bölümlük ile bu konun üzerinde bolca durmuştur. Ayrıca ve Jackie Kennedy’nin suikast sonrası yaşadıklarını anlatan de izleyebilirsiniz.
John F. Kennedy
