By Musa Tevfik Borsa Simsarlığı Borsa İstanbul’un Kuruluşu ve Hikayesi
Dünyanın ilk altın parası bu topraklarda üretildi. Dünyanın ilk vadeli işlemi de bu topraklarda yapıldı. Aslında dünya üzerinde kurulan ilk borsa da burada, ancak bütün bunlara rağmen modern borsanın bu topraklarda kurulması çok geç olmuştur. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinden başlayan macera günümüze kadar sürekli değişerek gelmiştir. Bu yazımızda Türkiye’de borsacılık ve özellikle Borsa İstanbul‘un tarihine odaklanacağız.
Ticaret’in Kalbi İstanbul
Asırlardır Avrupa ve Asya arasında gerçekleşen ticaretin en önemli merkezlerinden biri olan İstanbul, haliyle Osmanlı’da ilk borsa faaliyetlerinin gerçekleştiği şehir. 1854 yılında gerçekleşen Kırım Savaşı‘nın ardından artan borçlardan dolayı çıkartılan devlet tahviller İstanbul’da alınıp satılmaya başlandı. Borsa faaliyetleri 1864 yılında Galata Bankerleri tarafından kurulan bir dernek ile Havyar Han‘da başladı. 1873-1874 yılında çıkarılan bir nizamname ile resmi olarak kurulan borsanın ismi “Dersaadet Tahvilat Borsası” oldu.
Galata Bankerleri
Cumhuriyet Dönemi
1922 yılında çıkarılan bir nizamname ile bugün bildiğimiz sistemin temelleri atılmış oldu. Cumhuriyet döneminde ise 1929 yılında Menkul Kıymetler ve Kambiyo Kanunu çıkarılarak borsa yeniden düzenlendi. Değişiklikler sonrasında İstanbul Menkul Değerler Borsası adı altından çalışılmaya başlandı. 1938 yılında büyük bir hata yapılarak, borsa Ankara’ya taşınmak istenmiştir. Ancak bunun piyasalar üzerindeki etkisi anlaşıldığı gibi 1941 yılında borsa geri İstanbul’a taşınmıştır.
Eski Bir Borsa Salonu
12 Eylül Darbesi ve Serbest Piyasa
12 Eylül Darbesi ile beraber Serbest Piyasa Kanunu çıkarıldı ve buna bağlı olarak Serbest Piyasa Kurulu kuruldu. 1983 seçimleri ile başa gelen Turgut Özal, aynı yıl içerisinde ve 1984 ve 1985 yıllarında borsa düzenlemeleri de getirdi. Ayrıca borsanın bütün denetimi SPK’ye devredildi. 1985 Aralık ayının sonlarında faaliyete başlayan “İstanbul Menkul Kıymetler Borsası“, 1986 yılından, 2013 yılına kadar tek resmi borsa olarak hizmet verdi.
Borsa İstanbul
Borsa İstanbul (BIST)
5 Nisan 2013 günü İMKB, Borsa İstanbul (BIST) adını alarak faaliyetine bu şekilde devam etmeye başlamıştır. Türkiye’yi ve İstanbul’u temsil etmesi gerektiğinden, logo olarak lale seçilmiştir. Bugün ülkemizde hisse senedi alım satımı yapan her yatırımcı, Borsa İstanbul altında faaliyet göstermektedir. Bu dönüşümün insanlara iyi nüfuz etmesini sağlamak ve güven vermek için ise “Yatırıma Değer!” sloganı seçilmiştir. BIST’te hisse senedi, devlet tahvili ve hazine bonosu işlem görmektedir.
