Ağrı ve Ateş Düşürücü Olan Aspirinin İcat Edilme Hikayesi

Bir çok hastalığın tedavisinde kullanılan Aspirin, Dünya üzerinde en bilindik ilaçlardan biri. Kalp krizi, felç ve bazı kanser türlerinde önleyici etkisi bulunan ilacın hammaddesi ise her bölgede yetişen söğüt ağacıdır. Bu yazımızda ağrı kesici ve ateş düşürücü olarak kullanılan Aspirinin hikayesine odaklanacağız

Söğüt Ağacı

Aspirinin hammadesi söğüt ağacı özünden elde edilen salisilat maddesidir. Salisilat barındıran bitkilerden üretilmiş ilaçların tarihi Antik Sümer ve Mısır tabletlerine dayanıyor. MÖ. 1550 yılında yazılmış Ebers Tıp Papirüsü‘nde salisilat özlü ilaçlardan bahsedilmektedir. Kos adasında yaşamış ve modern tıbbın babası olarak kabul edilen Hipokrat‘da salisilattan bahsetmiştir. MÖ. 400 yılında söğüt özü çayının ateş düşürücü olarak kullanmıştır. 18. Yüzyıl’ın ortalarına gelindiğinde ise söğüt ağacı kabuğundan elde edilen söğüt özünün ateş, ağrı ve iltihap tedavisinde iyileştirici etkileri tanınmıştır.

Antik Mısır Ebers Tıp Papirüsü

Modern Dönemler

1853 yılında kimyager Charles Frederic Gerhardt sodyum salisilat ile asetil klorürü işleyerek ilk defa asetilsalisilik asit üretti. 19. Yüzyıl boyunca bir çok kimyager daha verimli bir sentez metodu için çalışmalar yaptı. 1897 yılında kimya firması olan Bayer, asetilsalisilik asit üzerine çalışma başlattı. Salisilat özlü ilaçların daha az rahatsız edici bir halini üretmeyi amaçlarken asetilsalisilik asit için yeni bir sentezleme yöntemi keşfedildi.

Eski Bir Aspirin Kutusu

Felix Hoffman ve Aspirin

Dr. Felix Hoffmann babasının romatizma ağrılarını iyileştirebilmek için salisilik asidi geliştirmeye çalışır. O zamana kadar üretilmiş ilaçlar kötü bir tada sahipti ve mide rahatsızlığına sebep oluyordu. Hoffmann 1897 yılında saf asetilsalisilik asit üretmeyi başardı. Kısaltması ASA olan etken madde Aspirinin hammadesidir. ASA maddesi 1900’lü yıllarda Avrupa’da gerçekleşen grip salgının yok edilmesinde önemli bir rol oynadı ve Aspirin markası herkes tarafından benimsenmiş oldu. 1950’li yıllarda ilacın ateş ve ağrı kesici özelliği dışında başka faydaları olabileceği de araştırıldı. İngiliz Farmakolog Sir John Vane‘in ASA üzerine yaptığı çalışmalar kendisine Nobel Tıp Ödülü‘nü kazandırdı. Vane’e kadar ilacın etkisi biliniyor fakat etkiyi nasıl ve hangi süreyle yaptığı bilinmiyordu.

İlaçta kitlesel pazarlamayı başlatan Bayer, doktorlara Aspirin ve etkileri hakkında bilgiler göndererek ilaç mümessilliğini başlatmıştır. Ayrıca bu çalışma sonucunda Aspirin en yaygın bilinen ve kullanılan ilaçlardan biri haline gelmiştir.