Şeker Hastalığının Tedavisine Nobel İnsülin Nasıl Bulundu?

Tip 1 ve tip 2 diyabet hastalığının temel sebebi vücutta insülin salgılanmasının bozukluğudur. Vücudumuzda pankreas tarafından üretilen bu hormon şeker hastaları için hayati önem taşıyor. Bu yazımızda milyonlarca hastanın hayata tutunmasını sağlayan insülinin ne olduğunu ve nasıl üretildiğini odaklanacağız.

Langerhans Adacıkları

19. Yüzyıl, bir çok bilim insanı şeker hastalığını tedavi etmek için çalışmalarda bulunuyordu. İnsülinin ilk defa Berlin’de bir tıp öğrencisi tarafından ne olduğu tarif edilmiştir. Paul Langerhans tarafından keşfedilen hücre kümelerinin daha önce ne olduğu bilinmiyordu. Daha sonra Langerhans Adacıkları olarak adlandırılan bu hücre kümelerinin sindirimde rol alabileceği tahmin edildi.

Pankreasta Bulunan Langerhans Adacıkları

Pankreasın Önemi

1889 yılında Oscar Minkowski ve Joseph von Mehring‘in yürüttüğü çalışmalar sonunda, bir köpeğin pankreasını almaya karar verdiler. Hedeflenen şey ise pankreasın sindirimde önemini anlamaktı. Ameliyat sonrasında yapılan testler sonucunda köpeğin idrarında şeker tespit edildi. Bu çalışma pankreas ve kan şekeri arasında arasındaki ilişkiyle alakalı yapılmış ilk buluş oldu. Minkowski çalışmalarına devam etti fakat insülin ile alakalı çalışamalar I. Dünya Savaşı’nın araya girmesiyle savaş sonrasına kaldı.

İnsülinin Üretilmesi

1920 yılında Minkowski’nin çalışmalarını inceleyen Kanadalı tıp doktoru Frederick Banting, yapılan çalışmaları umut verici bulur. John Macleod ile düşüncelerini paylaşmasına rağmen onu etkilemeyi başaramaz ama ondan destek almayı başarır. Banting’e bir laboratuvar ve 10 tane köpek veren Macleod, Charles Best isimli öğrencisini de çalışmalara destek olması için tembihledikten sonra tatile çıkar. Pankreas salgılarından insülin salgılamayı başaran ikili, bu salgıyı pankreası alınmış bir köpek üzerinde denedi. Pankreası olmayan köpeği kan şekerini düşürmeyi başarınca insan deneyleri için ortam hazırlamaya başladılar.

İnsülinin Kaşifleri Banting ve Best

İlk İnsan Deneyleri

Tatil dönüşü ikilinin bulgularının başarılı olduğunu gören Macleod, laboratuvarı tamamen insülin araştırmalarına ayırdı. Ayrıca üretilen insülini daha da saflaştırmak için biyokimyacı James Collip‘i bu laboratuvarın bir parçası haline getirdi. İlk enjeksiyon yapılan 14 yaşındaki Leonard Thompson‘ın ilaca alerjik reaksiyon vermesiyle ilk insan deneyi başarısız oldu. İlacı saflaştırmaya çalışan Collip 12 gün sonra ikinci enjeksiyonu hazırladı. Enjeksiyon sonrasında herhangi bir yan etki gözlemlenmedi ve kan şekeri düşürüldü. İlacın patenti şirketlerin istismarını önlemek için İngiliz Tıbbi Araştırma Konseyi‘ne devredildi.

Eli Lilly & Co şirketi tarafından seri üretime geçen ilaç milyonlarca insanın tedavisinde kullanılmaya devam ediyor. 1923 yılında insülini geliştirme üzerine yaptıkları çalışmalar sonucunda, Banting ve Macleod Nobel Fizyoloji ve Tıp Ödülü‘nü kazanmışlardır.